کم شنوایی چیست؟ و به چه دلایلی رخ می دهد؟

کم شنوایی یعنی کاهش حساسیت شنوایی نسبت به صداهایی که بطور طبیعی شنیده می شوند؛اختلال در سیستم شنوایی انسان، زندگی فرد را بسیار تحت تاثیر قرار می دهد و حتی باعث انزوا و گوشه گیری در او می شود.

انواع کم شنوایی

شنوایی یکی از مهمترین حواس ما است. این حس به ما در برقراری ارتباط، آگاهی یافتن از خطر، و آگاه شدن از دنیای پیرامون خود کمک میکند. انواع مختلفی از کم شنوایی وجود دارد که در ادامه به توضیح آن می پردازیم.

کم شنوایی انتقالی

این نوع کم شنوایی با هر نوع بیماری که مانع از انتقال مکانیکی صدا از طریق حفره گوش میانی به گوش داخلی گردد ایجاد می شود. کم شنوایی انتقالی می تواند ناشی از انسداد در مجرای گوش خارجی و یا هر نوع اختلالی دیگری باشد که بر توانایی گوش میانی در انتقال انرژی مکانیکی به حلزون گوش تاثیر نامطلوب می گذارد.

فرد دچار کم شنوایی انتقالی برای شنیدن صدا، به انرژی بیشتری لازم دارد اما اگر صدا به اندازه کافی بلند باشد مانع مکانیکی رفع می شود و گوش ها کار طبیعی خود را انجام می دهند. درمان کم شنوایی انتقالی کاملا به علت به وجود آورنده ی آن بستگی دارد. درمان می تواند دارویی، جراحی یا استفاده از وسایل کمک شنیداری مانند سمعک باشد.

کم شنوایی حسی و عصبی

کم شنوایی حسی-عصبی ناشی از فقدان یا صدمه به سلول های حسی (سلولهای موئی) در حلزون گوش و به صورت دائمی است. این نوع کم شنوایی به  “کم شنوایی عصبی ” نیز شهرت دارد و می تواند ملایم، متوسط​​، شدید یا عمیق باشد.

کم شنوایی حسی-عصبی ملایم تا عمیق را می توان به کمک ابزار یا ایمپلنت های گوش میانی درمان کرد. ایمپلنت های حلزون گوش معمولا راهکاری برای کم شنوایی های شدید یا عمیق هستند. برخی افراد تنها در فرکانسهای بالا دارای این نوع کم شنوایی هستند، که به آنها کم شنوایی جزئی می گویند. در این موارد، تنها سلولهای موئی در پایین حلزون گوش آسیب دیده اند.

کم شنوایی آمیخته

کم شنوایی آمیخته به ترکیب هر دو کم شنوایی حسی-عصبی و کم شنوایی انتقالی گفته می شود. در این موارد، به گوش خارجی، میانی، داخلی و حتی اعصاب گوش آسیب وارد شده است.

عفونت گوش، پیرگوشی، وارد شدن ضربه سنگین به سر، کم شنوایی ناشی از نویز  از شایع ترین علت های کم شنوایی آمیخته است. کم شنوایی می تواند در یک گوش یا دو گوش وجود داشته باشد. همچنین، این نوع کم شنوایی می تواند ناگهانی یا تدریجی رخ دهد. در مواردی که کم شنوایی آمیخته ناگهانی است بایستی تا 72 ساعت بیمار به پزشک متخصص مراجعه کند.

کم شنوایی یک طرفه

کم شنوایی یک طرفه زمانی رخ می دهد که فرد متوجه شود در شنیدن صداها از یک گوش خود دچار مشکل است. این نوع کم شنوایی تنها یکی از گوش های شما را تحت تاثیر قرار می دهد و به کری یک طرفه معروف است. این افراد از آنجایی که یک گوش آنها سالم و یک گوش دیگر آنها دچار کم شنوایی است با مشکلات متعددی همچون درک گفتار در محیط های پر سر و صدا دچار هستند.

از جمله مهم ترین عواملی که باعث کم شنوایی یک طرفه می شود می توان به:

• آسیب دیدن یکی از گوش ها
• قرار گرفتن در معرض سر و صدا و محیط های شلوغ
• استفاده از داروهای خاص
• تومور یا بیماری هایی همچون عفونت گوش، نوروم آکوستیک
• انسداد یا گرفتگی یکی از گوش ها

تقسیم بندی انواع کم شنوایی براساس شدت و میزان آن:

کم شنوایی خفیف:

در این نوع کم شنوایی صدای آرام و ملایم، نجوا یا صدای گفتار از دور یا برخی صداهای محیطی قابل شنیدن نیست و در محیط های شلوغ، علائم کم شنوایی خود را بیشتر نشان می دهد. بهتر است که برای این افراد که در ابتدای افت شنوایی قرار دارند، لوازم کمک شنوایی از جمله سمعک تجویز شود تا ضمن دستیابی به شنوایی طبیعی از محرومیت شنوایی در آن ها جلوگیری شود.

کم شنوایی متوسط:

در این نوع کم شنوایی صدای ملایم و متوسط قابل شنیدن نیست. با این میزان کم شنوایی حتی در محیط آرام هم فرد مبتلا قادر به درک گفتار طبیعی نیست و صداهایی چون آواز پرندگان و صدای زنگ موبایل و تلفن و صدای موتور خودرو را هم بسیار مبهم می شنود.

کم شنوایی شدید:

در این نوع شنوایی تنها برخی صداها قابل شنیدن هستند. متاسفانه باید گفت برای برقراری ارتباط با مبتلایان به این نوع کم شنوایی باید در گوش های آنها فریاد زد، اگر چه در برخی موارد باز هم محتوای کامل گفتار را درک نخواهند کرد. مبتلایان به این نوع کم شنوایی از لب خوانی برای درک محتوای گفتار بهره زیادی می برند.

افت شنوایی عمیق:

در این نوع شنوایی فرد تنها صدای خیلی بلند را می تواند بشنود (مثل صدای شلیک با اسلحه، صدای موتور جت و…) با سمعک های سوپر پاور جدید که تکنولوژی جابجایی فرکانس را دارند می توان به این افراد کمی قدری کمک کرد.

علائم کم شنوایی

متاسفانه کم شنوایی از آن دست بیماری هاست که علائم آن به تدریج ظاهر می شود و همین عامل سبب می شود درمان کم شنوایی برخی از افراد با مشکل مواجه شود.

از این رو پیشنهاد می شود با مشاهده هر یک از این علائم هر چه سریعتر به متخصص شنوایی سنجی و یا همان ادیولوژیست مراجعه کنید.

• اغلب از دیگران درخواست می کنید گفته هایشان را تکرار کنند.
• در هنگام صحبت کردن با تلفن دچار مشکل هستید
• در هنگام تماشای تلویزیون یا رادیو صدای آن را بلندتر از حد معمول می کنید!
• در گوش خود صدای وزوز و زنگی را احساس می کنید.
• با اینکه صدای طرف مقابل خود را می شنوید اما قادر به تشخیص گفتار آنها نیستید.

علت کم شنوایی چیست؟

متاسفانه باید گفت کم شنوایی جزو شایع ترین بیماری های مزمن در افراد مسن است که طبق گفته انجمن گفتار زبان و شنوایی آمریکا این عارضه جز سه بیماری شایع در جهان محسوب می شود.

عوامل مختلفی در بروز کم شنوایی دخیل هستند اما از شایع ترین عوامل می توان به چنین مواردی اشاره کرد:

• قرار گرفتن در معرض سر و صدای بیش از حد ( افرادی که در محیط هایی همچون مشاغل پرسرو صدا، باشگاه ها، کنسرت های موسیقی مشغول به کار هستند بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند)
• عفونت یا التهاب گوش ( عفونت گوش یکی از شایع ترین علت های کم شنوایی در کودکان است)
• پیر گوشی ( با بالا رفتن سن اغلب افراد دچار افت شنوایی می شوند.)
• وارد شدن ضربه به سر و گوش خصوصا ضرباتی که در ناحیه گیجگاهی وارد می شود.
• مصرف برخی داروها همچون جنتامایسین، استرپتومایسین، فروزماید، اتاکرینیک اسید و برخی  داروهای درمان تب مالت
• وجود نقایص ژنتیکی

کم شنوایی در نوزادان و کودکان

هرچند کم شنوایی در میان سالمندان یک بیماری شایع است اما آن ها تنها افرادی نیستند که به کم شنوایی مبتلا می شوند. باید بدانید کم شنوایی می تواند در کودکانی که تازه به دنیا می آیند هم وجود داشته باشد.

کم شنوایی کودکان از جمله آسیب‌های شنوایی و نقص شنوایی است که معمولا نرخ شیوع کمی داشته و می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی و محیطی مختلفی باشد. کودکان مبتلا به کم شنوایی در زمینه رشد زبان و گفتار با مشکلاتی مواجه می‌شوند.

تشخیص زودهنگام مشکل شنوایی در کودکان، احتمال بهبودی را بالا می‌برد و از آن‌ جایی که کودک کم شنوا به دلیل کمبود آگاهی از مشکلات، معمولا از خود چیزی بروز نمی‌دهد؛ از این رو والدین باید به دقت، فعالیت‌های آن‌ها را زیر نظر داشته باشند و مرتب برای چکاپ، کودکان را نزد پزشک ببرند.

امروزه به هنگام تولد کودکان یک معاینه کامل انجام می‌شود اما ممکن است مشکلاتی بعد از به دنیا آمدن به وجود بیاید. بنابراین لازم است برخی از رفتارهای کودک کم شنوا را بدانید و با علائم آن آشنا شوید.

از جمله مهم ترین علت کم شنوایی در نوزادان می توان به:

• مبتلا شدن مادر به سرخجه یا بیماری سیفلیس در بارداری
• عفونت شدید گوش میانی
• سابقه خانوادگی ابتلا به مشکلات شنوایی
• نوزادان مبتلا به سندورم دان

علت کم شنوایی کودکان پس از تولد:

• سوراخ کردن گوش کودک
• بیماری‌های منیر پیش رونده
• عفونت‌هایی مثل مننژیت، سرخک و اوریون
• مصرف داروهای اتوتوکسیک
• آسیب و ضربه جدی به سر
• قرار گرفتن در معرض صدای بسیار بلند
• عفونت گوش
• قرار گرفتن در معرض دود دخانیات و مواد مخدر
• راه های تشخص کم شنوایی

کم شنوایی در نوزادان در غربالگری هایی که چندین روز پس از تولد انجام می شود؛ شناسایی می گردد. سه سال اول زندگی جز مهم ترین بخش های زندگی یک کودک است؛ زیرا مغز انسان در این سال ها در حال پیشرفت و تکامل است و در شش ماه نخست زندگی، زبان و گفتار کودک تکمیل می شود.

به همین جهت در صورتی که مشکل کم شنوایی کودک از همان بدو تولد شناسایی شود و درمان های لازم برای کودک انجام گیرد. مهارت های گفتاری و زبانی کودک دچار مشکل نخواهد شد و از مهارت های زبانی خوبی برخوردار خواهد بود.

از میان انواع تست های شنوایی سنجی، شنوایی سنجی تن خالص و گفتار یکی از شایع ترین و پرکاربردترین تست ها ارزیابی شنوایی است که به کمک آن کمترین صدایی که شما در فرکانس های مختلف می شنوید را اندازه گیری می کند.

از دیگر تست های شنوایی سنجی می توان به:

تست شنوایی سنجی ادیوگرام

ادیومتری راه هوایی

ادیومتری راه استخوانی

راه های درمان کم شنوایی

تعداد زیادی از  افرادی که دچار کم شنوایی می شوند تصور می کنند که این مشکل غیر قابل درمان است. خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی این بیماری نیز همچون دیگر مشکلات قابل بهبودی و درمان است. در صورتی که کم شنوایی به موقع درمان نشوید. مشکلات و بیماری های جسمی و روحی زیادی از قبیل اضطراب و افسردگی را به همراه دارد.

درمان کم شنوایی بسته به نوع و علت آن متفاوت است :

درمان کم شنوایی انتقالی

دارو درمانی، جراحی، استفاده از وسایل کمک شنوایی همچون سمعک از جمله رایج ترین راه های درمان کم شنوایی از نوع انتقالی می باشد که پزشک متخصص با توجه به علت بوجود آوردنده آن بهترین روش را تجویز می کند.

درمان کم شنوایی حسی و عصبی

متاسفانه باید گفت کم شنوایی حسی و عصبی عارضه ای است که به صوررت کامل قابل درمان و مداوا نیست زیرا در آن سلول های موئی گوش داخلی آسیب می بیند و از آنجایی که این سلول ها دوباره رشد نمی کنند پس به وسیله دارو وجراحی نمی توان درمان کرد.

اما با این حال این بیماران بسته به میزان شدت افت شنوایی می توانند از سمعک و یا کاشت حلزون شنوایی برای درمان کم شنوایی حسی-عصبی بهره برند.

درمان کم شنوایی مادرزادی

از دست دادن شنوایی در هنگام تولد، افت شنوایی مادرزادی نامیده می شود. حدود 90 درصد از نوزادانی که دارای مشکلات افت شنوایی مادرزادی هستند از والدین شنوا متولد می شوند.

حدود 25 ژن در خصوص نقص شنوایی شناخته شده اند. گمان می رود عوامل ژنتیکی در حدود 50٪ در از دست دادن شنوایی مادرزادی نقش داشته باشند.

بیماری هایی که می توانند باعث کاهش شنوایی مادرزادی شوند عبارتند از عفونت های حاملگی مانند سرخچه، سیتومگالوویروس، توکسوپلاسموز، تبخال یا سیفلیس. به علاوه، نوزادان در زایمان زودرس در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

از جمله روش های درمان کم شنوایی مادرزادی می توان به:

• انجام عمل جراحی و کاشت حلزون
• استفاده از وسایل کمک شنوایی مانند سمعک
• تجویز داروهای آنتی بیوتیک برای نوزادانی که به دلیل عفونت دچار کم شنوایی شده اند.

کم شنوایی و سمعک

سمعک یکی از موثرترین و مناسبترین راه ها برای جبران کم شنوایی های است که دارو درمانی و جراحی تاثیر بر آنها ندارد. اما باید بدانید هر سمعکی برای هر نوع کم شنوایی مناسب نیست و برای تجویز سمعک، بیمار باید مورد ارزیابی توسط پزشک متخصص شنوایی سنجی قرار بگیرید.

با اینکه سمعک به عنوان یکی از راه های درمان کم شنوایی شناخته نمی شود؛ اما برای جبران کم شنوایی یکی از بهترین راه هاست. خوشبختانه  امروزه تمام شرکت های سازنده سمعک سعی دارند، با فن آوری های روز دنیا و تکنولوژی های جدید، شنوایی طبیعی برای افراد کم شنوا ایجاد کنند. و سیستم شنوایی و نحوه عملکرد گوش را بازسازی کنند.